العالم _ عربستان سعودی
بلاخره پس از گذشت 18 روز از ناپدید شدن روزنامه نگار منتقد سعودی جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه، دولت سعودی مجبور به تن دادن به پذیرش امریت و عاملیت قتل در داخل کنسولگری سعودی در ترکیه شد. اگر چه در خلال روزهای گذشته همه کسانی که این ماجرا را چه در داخل و چه در خارج از عربستان تعقیب می کردند با قاطعیت بن سلمان و حکومت سعودی را متهم درجه اول قتل معرفی می کردند اما تلاش سعودی برای فرار از پذیرش مسئولیت و همچنین حمایت های آمریکا از مقامات سعودی منجر به زمانبر شدن ماجرا شد. در این میان ارائه راهکار ترامپ به آل سعود مبنی بر معرفی عاملان جنایت حذف خاشقچی به عنوان "گروه خودسر" در میانه راه در واقع سمت و سوی پرونده را به جهتی سوق داد که بن سلمان به عنوان امر دهنده قتل توانست قربانیانی دیگر را به جای خود بنشاند که البته تا این جای کار موفق بوده است.
بن سلمان تا این جای کار موفق است زیرا احساس می کند به اهداف مورد نظرش رسیده است. از جمله اهداف بن سلمان در قتل خاشقچی اینکه بن سلمان می خواست با قتل این چهره منتقد این پیام را به داخل عربستان منتقل کند که مخالفین اصلاحات و البته سلطنت او به هیچ وجه از هیچ مصونیت و امنیتی برخوردار نیستند. خواه این مخالفان در داخل عربستان باشند و خواه در خارج کشور، خواه همچون خاشقچی از دوستان سابق باشند و یا همچون دیگر مفتیان و روشنفکران و تحصیلکردگان در بند در شمار دوستان، ارادتمندان و ... نباشند.
بن سلمان تا این جای کار موفق بود چون هم پیام خود را به مخالفین رساند و هم در میدان توانست خود، حکومت و سیاست هایش را مورد حمایت امریکا، حتی در تلخ ترین شرایط نشان دهد. ولیعهد جوان در واقع در سایه مساله خاشقچی از سویی موفق شد تحقیرهای ترامپ نسبت به رژیم سعودی را به حاشیه بفرستد و در عین حال نیاز متقابل آمریکا و سعودی به یکدیگر را به ترامپ تفهیم کند. اگرچه واقعیت آن است که قبل از هر چیز این پیام ترامپ را به خوبی درک کرد که عمر حکومتش می تواند بدون حمایت آمریکا بیش از دو هفته نباشد.
اگر چه تا اینجای کار بن سلمان و رژیم سعودی خود را پیروز میدان می دانند اما این پایان ماجرا نیست و از این پس باید بن سلمان و البته ترامپ پاسخگوی چند نکته اساسی باشند. اول آنکه با این فرض که قتل خاشقچی حاصل یک مشاجره در کنسولگری میان ماموران رژیم سعودی و شخص خاشقچی بوده باشد چرا رژیم سعودی اعلام قتل را 18 روز به تاخیر انداخت و اساسا در حالی که از اولین لحظات به وقوع این جنایت علم داشت از عهده دار شدن آن طفره رفت؟ سوال دوم آنکه اگر چنان که ادعا می شود ماجرای حذف فیزیکی خاشقچی کار گروهی خودسر و بدون اطلاع مقامات طراز اول سعودی و به ویژه ولیعهد بوده باشد چه طور می توان پذیرفت در جامعه ای صد در صد استبدادی که همه چیز آن حتی رفتار منتقدین شدیدا زیر ذره بین قرار دارد این گروه بدون اطلاع مقامات بالا دستی و به ویژه بن سلمان به این جنایت مبادرت کرده باشند؟ سوال سوم اینکه دلیل سکوت امریکا در قبال این مساله چه بوده است؟ بی گمان به هیچ وجه نمی توان پذیرفت که ترامپ و دستگاه حاکمه آمریکا نسبت لایه های پنهان از افکار عمومی این مساله آگاهی نداشته اند؟ اگر واقعا پذیرفته شود این مساله به دور از آگاهی ترامپ صورت پذیرفته باشد آنگاه باید انتظار عقوبات سختی برای سعودی از ناحیه آمریکا داشت و این در حالی است که در خلال 18 روز گذشته و همچنین بعد از اعلام رسمی ماجرا از سوی سعودی در بامداد شنبه ترامپ کاملا با ملاطفت نسبت به این مساله برخورد کرد و می کند؟ مبتنی بر آنچه گذشت و در شرایط حاضر بن سلمان باید پاسخ دهد با چه مبلغ و یا کدامین وعده توانسته است ترامپ و هیات حاکمه آمریکا را به سکوت و یا تغافل نسبت به این ماجرا وا دارد؟
کلام پایانی در این باب آنکه در شرایط کنونی ملک می کوشد تا به تطهیر چهره پسر بپردازد این از معرفی گوسفندهای قربانی 18 گانه در پیشگاه بن سلمان استنباط می شود همچنین مامور کردن امر جنایت قتل به بازسازی سازمان جاسوسی سعودی این امر را تایید می کند. در چنین شرایطی سوال این است که آیا افکار عمومی جهانی نسبت به امریت بن سلمان در قتل خاشقچی سکوت خواهد کرد؟ در عین حال ترامپ از این پس چگونه به توجیه رفتار و تعاملات خود با حکومتی این چنین خونریز و ولیعهدی منتظر تاج و تخت و البته با برند تروریسم ادامه همکاری خواهد داد؟
ابورضا صالح - العالم