العالم - لیبی
پس از گذشت حدود ده ماه از درگیری بین نیروهای شرق لیبی تحت امر ژنرال خلیفه حفتر با نیروهای غرب لیبی به ریاست دولت «فائز السراج»، امروز یکشنبه برلین میزبان کنفرانسی برای حل بحران در لیبی و پایان دادن به جنگ در این کشور خواهد بود.
در این کنفرانس آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلیس، چین، آلمان، ترکیه، ایتالیا، مصر، امارات، الجزائر، کنگو و فائز السراج رئیس دولت وفاق ملی لیبی و خلیفه حفتر و چهار سازمان بین‌المللی اعم از سازمان ملل، اتحادیه اروپا، اتحادیه آفریقا و اتحادیه عرب شرکت می‌کنند.
این در حالی است که کشورهایی همچون تونس، قطر، یونان و مغرب با وجود اهتمام به پرونده لیبی، به این کنفرانس دعوت نشده‌اند.
برخی رسانه‌ها نیز پیش‌نویس توافقنامه کنفرانس برلین که طی پنج ماه گذشته ۱۰ کشور ملاحظات خود درباره آن را بیان کرده‌اند، منتشر کرده‌اند.
طبق گزارش خبرگزاری آناتولی، با وجود آنکه پیش‌نویس توافقنامه کنفرانس برلین تفاوت چندانی با توافقات قبلی همچون الصخیرات، پاریس، ابوظبی و پالرمو ندارد، مهم‌ترین بخش آن مربوط به دعوت از شورای امنیت برای اعمال تحریم علیه طرف‌هایی است که تهدیدی برای برقراری آتش‌بس در لیبی محسوب می‌شوند و با وجود اینکه این امر می‌تواند خلیفه حفتر را از نقض آتش‌بس بازدارد و مانع پیشروی شبه‌نظامیان آن به سمت طرابلس پایتخت لیبی شود اما شورای امنیت فی نفسه شاهد دودستگی است و تا کنون در محکوم کردن حملات حفتر به طرابلس ناکام مانده است.
گذشته از آن حفتر همچنین از حمایت‌های روسیه، فرانسه و تا حدودی آمریکا (و متحدان منطقه‌ای آمریکا مثل عربستان، مصر، امارات) برخوردار است که همین مسئله سوالاتی را درباره میزان آمادگی این کشورها برای عمل به تعهدات خود در خصوص توقف حمایت‌های نظامی و دیپلماتیک از حفتر مطرح می‌سازد.
متن پیش‌نویس توافقنامه برلین برای لیبی
با این حال پیش‌نویس توافقنامه برلین آنگونه که برخی رسانه‌ها منتشر کرده‌اند دارای سه بُعد برای حل بحران لیبی است که عبارتند از بُعد سیاسی، نظامی و اقتصادی.
۱-بُعد سیاسی: در پیش‌نویس توافق برلین تشکیل کمیته‌ای متشکل از ۱۴ عضو در شورای عالی دولت و ۱۴ عضو از دیگر گروه‌ها پیشنهاد شده است. عقیله صالح رئیس مجلس نمایندگان طُبرق (شرق لیبی) که حفتر نیز وابسته به آن است، از این بند توافقنامه و احتمال عضویت نمایندگان مخالف حمله حفتر به طرابلس، احساس نگرانی دارد.
همچنین تشکیل کمیته‌ای از افراد منتسب به رژیم سابق «معمر قذافی» که در دوره گذشته از صحنه سیاسی کنار گذاشته شده و به ائتلاف با حفتر و مشارکت در جنگ علیه دولت مشروع روی آورده‌اند، پیشنهاد شده است.
تشکیل شورای ریاستی فعال و دولت ملی مبتنی بر مجلس نمایندگان از دیگر پیشنهاداتی است که در پیش‌نویس توافق برلین به آن اشاره شده بدون آنکه به شورای عالی دولت، سازوکارهای فعال‌سازی این شورا در سایه کارشکنی نمایندگان وابسته به حفتر و اعطای رأی اعتماد به دولت وفاق ملی اشاره‌ای شود.
در پیش‌نویس توافق مذکور همچنین بر ضرورت ازسرگیری روند سیاسی از طریق پایان دادن به مرحله انتقالی از طریق برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی تأکید شده است.
۲-بُعد نظامی: پیش‌نویس توافق مذکور خواستار برقراری آتش‌بس دائمی و پایبندی کشورهای مربوطه به خودداری از دخالت در درگیری مسلحانه و رصد دریایی، هوایی و منطقه‌ای هر گونه نقض تعهدات مربوط به ممنوعیت واردات سلاح است.
همچنین تسریع در روند برچیده شدن گروه‌های مسلح و ادغام اعضای آن در نهاد نظامی، ایجاد نیروهای امنیتی و نظامی واحد و تشکیل کمیته ۵+۵ (پنج نظامی منتسب به دولت السراج و پنج نظامی منتسب به حفتر) توصیه شده است.
یکی از معایب این پیشنهاد این است که در آن به مزدورانی که حفتر برای جنگ علیه دولت مشروع جذب کرده به خصوص مزدوران شرکت روسی «واگنر»، مزدوران چادی و سودانی اشاره‌ای نشده است.
در پیش‌نویس مذکور همچنین به طرح اعزام نیروهای صلح به لیبی اشاره نشده است حال آنکه پیش از این «جوزپه کونته» نخست وزیر ایتالیا از احتمال استقرار نیروهای اروپایی در لیبی به منظور حمایت از صلح در این کشور خبر داده بود.
۳- بعُد اقتصادی: پیش‌نویس توافقنامه برلین بر احترام به یکپارچگی نهادهای اقتصادی دولتی از جمله بانک مرکزی، سازمان ملی نفت، سازمان سرمایه‌گذاری و دیوان محاسبات تأکید دارد به خصوص اینکه حفتر تلاش دارد با سیطره بر میادین نفتی، سازمان نفت و بانک مرکزی موازی در شرق کشور ایجاد کند اما این تلاش او تا کنون به دلیل آنکه جامعه جهانی حفتر و تشکیلات او را به رسمیت نشناخته، ناکام مانده است.
گفته می‌شود در حال حاضر حفتر با سیطره بر میادین نفتی لیبی، نفت این کشور را با نازل‌ترین قیمت به مصر و امارات می‌فروشد.
تدوین سازوکار بازسازی شهرهای جنگ‌زده همچون بنغازی و درنه (شرق لیبی) سرت و طرابلس (غرب لیبی) و سبها و مرزق (جنوب غربی) از دیگر توصیه‌های پیش‌نویس توافقنامه برلین است.
هم‌اکنون لیبی تحت اداره دو قدرت است. یکی پارلمان طُبرُق در شرق لیبی و دیگری دولت وفاق ملی در طرابلس (پایتخت) در غرب این کشور که به ترتیب، نیروهای شرق تحت حمایت عربستان، مصر، امارات، فرانسه و روسیه (و آمریکا) هستند و دولت در طرابلس تحت حمایت ترکیه، قطر و ایتالیاست.
سازمان ملل، دولت وفاق ملی به ریاست فائز السراج، مستقر در طرابلس را به رسمیت می‌شناسد اما شبه‌نظامیان شرق، تحت فشار عربستان و مصر از فروردین ۱۳۹۸ سعی کردند، با زور نظامی، پایتخت را تصرف کنند. جنگ شرق و غرب لیبی از بهار گذشته آغاز شده و تاکنون ادامه یافته و صدها نفر از طرفین کشته شده‌اند.
فارس