العالم ـ ایران ـ سیاسی
علیرضا عنایتی، مدیرکل خلیج‌فارس وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درگفت وگو با برنامه "من طهران" شبکه خبری العالم در باره تحولات عراق، روابط دوجانبه، مذاکرات ایران و عربستان، رابطه کشورمان با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، سفر مقام اماراتی به تهران و تحولات منطقه گفت وگو کرده است، در ادامه مشروح این گفت وگو را خواهید خواند.
**تاکید جمهوری اسلامی ایران بر اهمیت روابط تهران و ریاض و اعلام آمادگی برای احیای روابط
**آمادگی ایران برای برگزاری دور پنجم گفت وگوهای دوجانبه با عربستان در بغداد
العالم: ایران چهار دور گفت‌وگو با عربستان در عراق انجام داد، چرا این گفت‌وگوها ادامه پیدا نکرد؟
عنایتی: ایران چهار دور گفت‌وگو با برادران سعودی در بغداد برگزار کرد، تقریبا می‌توانم بگویم هر ماهی یک دور از این مذاکرات انجام شده، این مذاکرات بسیار صادقانه، دوستانه و سازنده بود. هر دو طرف با جدیت تمام و با هدف دستیابی به منافع مشترک و منطقه‌ای وارد این مذاکرات شدند. جمهوری اسلامی بر اهمیت روابط تهران و ریاض و آمادگی تهران برای احیای این روابط تأکید می‌کند.
طرف ایرانی اعلام کرد که آیت‌الله رئیسی در اولین کنفرانس مطبوعاتی‌اش، بر اهمیت روابط با ریاض تأکید کرد و گفت که جمهوری اسلامی با بازگشایی نمایندگی‌های عربستان در ایران مخالفتی نمی‌کند.
پرونده‌های بسیاری در رابطه با روابط دوجانبه ایران و پادشاهی عربستان را مورد بحث و بررسی قرار دادیم، طرف ایرانی در این زمینه جدی بود و در این خصوص دیدگاه‌هایی را مطرح کردیم و طرف سعودی نیز وعده داد که این دیدگاه‌ها و ایده‌ها را بررسی کند تا دور پنجم در موعد بعدی که طرفین درباره آن توافق کنند، برگزار شود. ما آمادگی کامل داریم و همانطور که تصور می‌کنیم عربستان سعودی نیز در این زمینه برای برگزاری دور جدیدی از گفت‌وگوها آماده است و این روند ادامه می‌یابد.
العالم: آخرین دور گفت‌وگوی ایران و عربستان چه زمانی انجام شد؟
عنایتی: تا جایی که یادم است در ماه سپتامبر بود.
العالم: انتظار دارید این گفت‌وگوها چه زمانی از سرگرفته شود؟
عنایتی: دو طرف می‌خواهند با یکدیگر در تماس باشند و این گفت‌وگوها ادامه یابد ولی موعد بعدی مشخص نشده است.
العالم: پس دور بعدی گفت‌وگوها نیز در عراق خواهد بود؟
عنایتی: ما واقعا نمی‌دانیم، اما طبق تعریف، چهار دور در عراق برگزار شد و دور پنجم نیز قاعدتا در عراق انجام خواهد شد.
العالم: شما اشاره کردید که هر دو کشور با صداقت و صراحت تمام مسائل مهم و اصلی را مورد بحث قرار دادند. در این گفت‌وگوها چه موضوعات مهم و اصلی مطرح شد؟
عنایتی: همانطور که اشاره کردم آنچه که در این گفت‌وگوها بیشتر به آن پرداختیم مربوط به روابط دوجانبه ایران و عربستان سعودی بود البته مانند پرونده حج که پرونده‌ای مهم برای هر دو کشور است که طی دو سال اخیر به دلیل ویروس کرونا مراسم حج برگزار نشد. ولی این موضوع مهم است و طرف ایرانی به طرف سعودی اعلام کرد که تمایل دارد دفتری مانند سابق در عربستان افتتاح کند و طرفین از یکدیگر در مجامع بین‌المللی حمایت کنند.
العالم: اشاره کردید که بسیاری از موضوعات را شفاف و صادقانه مطرح کردید. پس چه عاملی مانع دستیابی به توافق و احیای روابط میان ایران و عربستان سعودی بعد از 4 دور از گفت‌وگوها شد؟
عنایتی: البته ما تصور می‌کنیم که این گفت‌وگوها در مراحل ابتدایی خود هستند. مهم این است که ما پیشرفت را در این زمینه حس می‌کنیم و به صراحت می‌توانم بگویم که در این زمینه به پیشرفتی دست یافته‌ایم. مهم این است که ما این روند را آغاز کرده‌ایم و نمی‌خواهیم اتفاقات را پیش‌بینی کنیم، همچنین نمی‌خواهیم با شتاب تصمیم بگیریم و یا بیشتر از آن چیزی که است خوش‌بین باشیم و یا بیش از انچه که است بدبین باشیم. ما می‌خواهیم صادقانه، صریح و شفاف با برادران‌مان صحبت کنیم و می‌توانم به شما و مخاطبان محترم برنامه بگویم که عربستان سعودی با همان روحیه جدی و صریح وارد مذاکرات شده است.
فراموش نکنیم که برادران و مقامات ارشد عراقی در برگزاری و میزبانی از این گفت‌وگوها و نیز مدیریت آن نقش بسیار سازنده ای ایفا کردند. انشاالله تا زمانی‌که عربستان سعودی آماده باشد ما این گفت‌وگوها را ادامه خواهیم داد، می‌توان گفت که طرف ایرانی نیز آماده ادامه این گفت‌وگوها است.
**گفت‌وگوها ایران و عربستان در عراق در سطح دو دولت برگزار شده است
العالم: این گفت‌وگوها در چه سطحی انجام شد آیا در سطح معاونان وزارت خارجه یا سطح کارشناسان بود یا اینکه وزارتخانه‌های دیگر نیز مشارکت داشتند؟
عنایتی: می‌توانم بگویم که طرفین نمایندگان حاکمیت بودند یعنی طرف ایرانی به عنوان بخشی از دولت ایران گفت‌وگو نمی‌کند و یا طرف سعودی به عنوان بخشی از دولت سعودی مذاکره نمی‌کند بلکه این گفت‌وگوها در سطح دو دولت بود.
**اگر پیشرفتی در احیای روابط ایران و عربستان حاصل شود مطمئنا روی پرونده‌های حساس منطقه‌ای نیز تاثیر خواهد گذاشت
العالم: در طول این گفت‌وگوها- که چه بسا طبیعی باشد- آیا به مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مانند یمن، سوریه و لبنان پرداختید؟
عنایتی: طرف ایرانی به چنین مسائلی نپرداخت و جمهوری اسلامی ایران بر روابط دوجانبه تهران و ریاض متمرکز شد و اگر پیشرفتی در احیای این روابط حاصل شود مطمئنا بر روی پرونده‌های حساس منطقه‌ای نیز تاثیر خواهد گذاشت. طرف سعودی خواست به موضوع یمن نیز بپردازد. طرف ایرانی هم گفت که مجاز نیست به نمایندگی از برادران یمنی وارد این بحث شود. یمن وجود دارد و عربستان سعودی نیز حضور دارد. ما در این زمینه مجوز ورود به چنین مسائلی در مذاکرات را نداریم بنابراین موضوع یمن مورد بحث قرار نگرفت.
** سفر طحنون به ایران؛ تهران از رویکرد اقتصادی، تجاری و کنسولی امارات استقبال می کند
**ما با همه همسایگان، از جمله اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس روابط خوبی داریم
العالم: درخصوص روابط امارات و ایران، چند روز پیش یک هیئت بلندپایه از امارات وارد ایران شد و شیخ طحنون بن زاید، مشاور امنیت ملی امارات با مسئولان ارشد ایران دیدار کرد و صفحه جدیدی از روابط میان دو کشور گشوده شد، دقیقا چه تحولاتی در جریان است؟
عنایتی: ما از شیخ طحنون بن زاید در روز دوشنبه استقبال کردیم، و در دیدارهای جداگانه علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و آیت الله رئیسی رییس جمهوری کشورمان با این مقام اماراتی روابط دوجانبه مورد بررسی قرار گرفت. جمهوری اسلامی ایران عقیده دارد که در روابط دوجانبه فرصت‌هایی از دست رفته است چه در زمینه‌های تجاری، اقتصادی یا مالی، سرمایه‌گذاری و حمل و نقل و ترانزیت.
منطقه به دیدگاه و رویکرد جدیدی نیاز دارد که منافعش را تامین کند. روابط میان کشورها نباید محدود به مسائل سیاسی یا امنیتی باشد بلکه ما منافع بیشتری داریم. ما با همه همسایگان، از جمله اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس مانند امارات، بحرین، عمان و کویت و قطر و سعودی روابط خوبی داریم. از این‌رو وقتی امارات خواست با رویکرد اقتصادی، تجاری، اجتماعی، مردمی و کنسولی به همسایه شمالی خود نگاه کند ما از چنین تفکر و دیدگاهی استقبال می‌کنیم. طرفین بسیاری از این مسائل را مورد رایزنی قرار دادند. ما تأکید می‌کنیم که چنین بحث‌هایی نیاز منطقه است و به چنین گفت‌وگوهایی نیاز داریم.
العالم : آیا منافع اقتصادی برای ایران و امارات نقش بزرگتری در زمینه احیای روابط داشته است؟
عنایتی: نقشی مهم داشته است.
العالم: روابط دو کشور از گذشته برقرار بوده است اما احیای روابط ایران و امارات در این سطح به سفر شیخ محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی به ترکیه و سفر شیخ طحنون به ایران بازمی گردد تا ایران گذرگاهی میان تهران و آنکارا درباره ترانزیت کالا و خدمات باشد، آیا اینگونه است؟
عنایتی: اجازه دهید از منظری دیگر به این موضوع بپردازم، ما درباره ایران صحبت می کنیم، ویژگی ترانزیتی ایران آن است که بین شرق، غرب، شمال و جنوب قرار دارد، از جنوب چاه بهار تا سرخس و آذربایجان و ترکیه در شمال و از شرق به مرز پاکستان و از غرب به مرز عراق راه دارد.
این گذرگاهها باعث شده ایران قلب تپنده تجارت باشد و ما کریدورهایی داریم که بین المللی است مانند کریدور شمال جنوب که از هند شروع می شود و از ایران می گذرد و تا مسکو در روسیه ادامه دارد.
ما توافق عشق آباد را داریم، توافق چهارجانبه میان عمان، ایران، ترکمنستان و ازبکستان و توافق عشق آباد که گذرگاه بین المللی است.
بنادر و اراضی ایران که کامیون ها از آن می گذرند و به ترکیه و پس از آن به دریای مدیترانه می روند. این ویژگی ایران است پس هر طرف که می خواهد از این ویژگی تجاری استفاده کند تا مسافت در تجارت را کوتاه کند به وی خوشامد می گوییم.
العالم: در سفر مسئول اماراتی به ایران آیا به مسائل منطقه ای مانند یمن پرداخته شد؟
عنایتی: بیشترین موضوعی که به آن پرداختیم روابط دوجانبه بود.
العالم: درباره روابط با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مانند بحرین آیا تحرکات یا اقدامهایی انجام شده است و آیا آنچه با امارات روی داد با بحرین نیز حاصل خواهد شد؟ یا اینکه تاکنون چنین طرحی وجود ندارد؟
عنایتی: وضع امارات متفاوت است، ما با امارات رابطه داریم، درست است که در سطح کاردار است اما روابط وجود دارد، مانند فعالیت در ابوظبی، کنسولگری ایران در دبی، سفارت امارات در سطح کاردار در تهران و دیدارها، رایزنی ها و حضور در جشنهای روز ملی. از این فرصت استفاده می کنم و به دولت و ملت امارات پنجاهمین سالگرد تاسیس این کشور را تبریک عرض نموده و برای امارات آرزوی شکوفایی و برای منطقه مان آرزوی پیشرفت مضاعف را دارم .
اما رابطه با بحرین قطع است پس از حادثه ای که 6 سال قبل روی داد این روابط قطع شد و بالطبع دولت وقت ایران آن حادثه را رد و آن را پیگیری کرد و مسئولیت آن را پذیرفت اما نمی توانیم بگوییم که رابطه ای میان دو طرف وجود دارد و حتی درصورتی که ارتباطی باشد، بسیار محدود است.
جمهوری اسلامی ایران خواهان رابطه با تمام کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است و اینگونه نیست که ما گزینشی برخورد کنیم و مثلا با یک کشور رابطه داشته باشیم و کشور دیگر را ترک کنیم و بحرین نیز از این مساله مستثنی نیست.
**توسعه گفت وگو و همکاری با همسایگان در دولت جدید در اولویت است
العالم: درباره روابط با بقیه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مانند کویت و عمان آیا روبط ممتاز است؟
عنایتی: روابط با عمان ممتاز است، حجم تبادل تجاری ما یک میلیارد دلار است، دیدارهای دو جانبه و روابط اقتصادی و نظامی میان طرفین برقرار هست، روابط دوستانه، محجت آمیز و برادرانه است، با کویت نیز روابط داریم به رغم آنکه حجم تجارت چندان مناسب نیست اما روابط تجاری برقرار است.
سفر دکتر علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه به کویت، امارات، عمان و قطر که مدتی قبل انجام شد و گفت وگوهای وزیر امور خارجه ما با همتایانش و دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با دکتر احمد ناصر محمد وزیر امور خارجه کویت در عراق، همه اینها نشانه آمادگی واقعی ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای قدم نهادن در این مسیر است به ویژه که آیت الله رئیسی رئیس جمهور ایران از زمانی که به این مقام رسید اعلام کرد که سیاستش، توسعه گفت وگو و همکاری با همسایگان است وهمسایگان در دولت جدید در اولویت هستند.
** انتخابات عراق یک مساله کاملات داخلی است، ما همواره از روند سیاسی در این کشور حمایت می کنیم
العالم: سوال دیگر درباره عراق است که انتخابات در این کشور برگزار و نتایج آن اعلام شد و اختلافاتی میان طرفهای عراقی بر سر نتایج نهایی انتخابات حادث شده است، موضع ایران چیست؟
عنایتی: به برادران عراقی به خاطر موفقیت در این انتخابات تبریک گفته شد و بیانیه ای از طرف سخنگوی وزارت امور خارجه صادر شد و در تماس تلفنی مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق با آیت الله رئیسی، رییس جمهوری کشورمان به دولت، ملت و پارلمان عراق در خصوص موفقیتشان در انتخابات تبریک گفت.
از نظر جمهوری اسلامی ایران، ما از اصل انتخابات استقبال می کنیم و به این تصمیم ملت عراق و نتیجه آن احترام می گذاریم.
آنچه به دنبال انتخابات از صندوقهای رای خارج می شود، نتیجه فرایند سیاسی است که مورد توجه عراقی هاست، با اینکه مدت زمانی طول کشید تا نتایج اعلام و به برخی از شکایتها رسیدگی شود و سوالهایی درباره روند انتخابات بود، ولی ما همواره از روند سیاسی عراق حمایت می کنیم.
انتخابات، یک موضوع کاملا عراقی است و عراق به این شکایات رسیدگی کرد و نتایج نهایی اعلام شد و جمهوری اسلامی ایران معتقد است که آنچه از طرف عراق اعلام شد درست است و موضوع فراکسیون بزرگتر یا انتخاب نخست وزیر یا رئیس پارلمان مسائلی کاملا عراقی است.
** ایران از تصمیم عراقی ها در زمینه خروج نیروهای آمریکایی از کشورشان حمایت می کند
العالم : بر اساس طرح پارلمان عراق، پایان این ماه حدود 20 روز دیگر، موعد نهایی خروج نیروهای بیگانه از جمله نظامیان آمریکایی از عراق است، آیا به نظر شما آمریکا به این موعد متعهد باقی خواهد ماند و عراق را ترک خوهد کرد، اوضاع را چگونه ارزیابی می کنید؟
عنایتی: طرح پارلمان عراق روز 5 ژانویه 2019 تصویب شد و پس از آن دولت عراق در زمان دکتر عادل عبدالمهدی گفت وگو با طرف آمریکایی برای اجرای آن را آغاز کرد و سپس مصطفی الکاظمی آن را با طرف آمریکایی در گفت وگوی استراتژیک بررسی کرد.
در 11 بیانیه صادره در این زمینه تاکید شد که عقب نشینی آمریکا به شکل استقرار در خارج از عراق خواهد بود، ما از تصمیم برادران عراقی در زمینه خروج نیروهای آمریکایی از کشورشان حمایت و آن را پیگیری می کنیم و معتقدیم که این روند انجام می شود و پس از 31 دسامبر نیروهای بیگانه بر اساس تصمیم عراقی ها در خاک این کشور نخواهند بود.