العالم - ایران / سیاسی
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران با حضور در برنامه «رخ به رخ» شبکه پرس تی‌وی به توضیح درباره ادعا‌های اخیر مطرح‌شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پرداخت.
15 گزارش آژانس از آن حکایت دارد که ایران به طور کامل به تعهداتش عمل کرده است
وی در پاسخ به پرسشی درباره ادعای رافائل گروسی، مدیرکل آژانس درباره تغییرات ایجادشده در مرکز فردو از سوی ایران گفت: «این گزارش‌های آژانس موضوع جدیدی نیست. چنین گزارش‌هایی در 3- 4 ماه اخیر نیز منتشر شده است. متأسفانه با وجود اینکه این گزارش‌ها فنی هستند، به باور ما آنها با نگاه سیاسی حاکم بی‌ربط نیست. یعنی گرچه این گزارش‌ها فنی هستند، هدفی سیاسی را پیگیری می‌کنند. برخی از این موضوعات باید در مذاکرات میان ما و آژانس مطرح شود. سایرین نباید در این حوزه مداخله کنند. آژانس تا زمان کامل شدن بررسی‌ها نباید برخی از این مسائل را منتشر کند. متأسفانه ما به تازگی با دو سه مورد مانند آنچه به آن اشاره شد مواجه شدیم. برای مثال، آژانس در یک مورد گفت ما در فردو زیرساخت‌ها را برای غنی‌سازی 60 درصدی تغییر دادیم. ما نیز در پاسخ به آنها گفتیم چنین کاری انجام ندادیم. به باور من، در بحث ادعای غنی‌سازی 84 درصدی نیز هیاهویی بدون پایه و اساس ایجاد شده است. به تازگی بلومبرگ مدعی شده است که ما غنی‌سازی 84 درصدی را آغاز کرده ایم. این موضوع به غنی‌سازی مرتبط نیست بلکه به ذره‌ای از اتم مربوط بود که حتی با میکروسکوپ هم دیده نمی‌شد. آنها این ذره را دیده اند و حالا مدعی کشف آن شده اند. حتی اگر چنین چیزی وجود داشته باشد و آنها هم چنین چیزی را دیده باشند، موضوعی عادی به شمار می‌رود. برای مثال، اگر ما غنی‌سازی 5 درصدی را انجام دهیم، ممکن است ذراتی 11 درصدی در آن مشاهده شود. ما در گذشته تعاملات مختلفی در این خصوص داشتیم چون موضوعی عادی محسوب می‌شود. ما توانستیم موضوعاتی از این دست را حل و فصل کنیم. چون در بحث غنی‌سازی این یک موضوع طبیعی است. واضح است که ما بر مبنای همان اصلِ غنی‌سازی 60 درصدی فعالیت می‌کردیم. در حقیقت اگر ایران قرار بود بیش از این غنی‌سازی انجام دهد، حتماً آن را اعلام می‌کرد و با آن مشکلی نداشت. ما هنوز احساس نکردیم که باید اورانیوم با غنای بالاتری را تولید کنیم. اگر بخواهیم غنی‌سازی را 20 درصد بالا ببریم، آن را به آسانی اعلام خواهیم کرد. واضح است که اینجا یک توطئه وجود دارد. متأسفانه این موضوع در اختیار ما نیست. آژانس گزارش خودش را تهیه می‌کند و اعضا هم آن را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهند. اگر ما بخواهیم این ادعای اخیر را - که البته نادرست است - بپذیریم، باید بگویم این موضوعی است که گزارش نشده است. یعنی نامه‌ای میان ما و آژانس رد و بدل شده است و ما پاسخ لازم را ارائه کرده ایم. اما بخشی از محتوای این نامه به رسانه‌ها راه یافته است. چه کسی باید سرزنش شود؟ اگر آژانس در موارد پیشین ادعا می‌کرد مقصر نیست، به باور من این بار 100 درصد مقصر است. این یعنی پرسش آنها در رسانه‌ها مطرح شده اما پاسخ ما مطرح نشده است. هدف از مطرح شدن این موضوع، ایجاد فضا برای آنهایی است که می‌خواهند ایران را متهم کنند. یکی از ادعا‌های مطرح‌شده این است که ایران تعهدات خود را نقض می‌کند و سازوکارهای پادمانی را رعایت نمی‌کند. 15 گزارش آژانس از آن حکایت دارد که ایران به طور کامل به تعهداتش عمل کرده است. اما گزارش جدید حتماً هدفی را دنبال می‌کند که همان خدشه‌دار کردن تصویر جمهوری اسلامی ایران است.»
از زمان خروج آمریکا از برجام، تعهدات ما نیز به سطوح پادمانی کاهش یافته است
در بخش دیگری از این مصاحبه مجری گفت حالا که برجام عملاً از بین رفته است، ایران به چه تعهداتی عمل نمی‌کند؟ کمالوندی در پاسخ به این پرسش گفت: «از زمان خروج آمریکا از برجام، تعهدات ما نیز به سطوح پادمانی کاهش یافته است. ما بر مبنای برجام، تعهداتی فرا‌پادمانی داشتیم. ما تعهدات پرتکلی و برجام-محور داشتیم. ما دوربین‌های نظارتی را خاموش و تعهدات اضافی پرتکلی خود را متوقف کردیم زیرا آنها به تعهدات خود عمل نکردند و تحریم‌ها همچنان برقرار بود. مقامات دولتی و پارلمانی به این نتیجه رسیدند که رابطه ما با آژانس باید به مسائل پادمانی محدود شود. این رابطه یک معنای واضح دارد یعنی آژانس باید بر مقدار و سازوکار استفاده از مواد هسته‌ای نظارت داشته باشد. آژانس نظارت‌های خود را به اشکال مختلف انجام می‌دهد. بر همین اساس، این تعهدات پادمانی به سانتریفیوژها، مباحث پژوهشی و سایت‌هایی که در آنها از ابتدا مواد هسته‌ای وجود نداشت، مرتبط نیست. پس وظایف ما و آژانس مشخص است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمی‌تواند بیش از این درخواستی داشته باشد. برای مثال، نمی‌تواند بپرسد ما چند سانتریفیوژ در اختیار داریم، چه نوع سانتریفیوژهایی داریم و چند سانتریفیوژ نصب می‌کنیم. این به آنها مربوط نیست. تنها موضوعی که باید مد نظر قرار گیرد، مقدار مواد مورد استفاده است. ما با آنها تا جایی که بالاترین سطوح پادمانی را تأمین می‌کند، همکاری داریم. در قیاس با بازرسی‌های سایر کشورها، بازرسی‌های ما در بالاترین سطح قرار دارد. در موضوع غنی‌سازی، بر مبنای ان‌پی‌تی (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) و تعهدات پادمانی، ایران حق دارد هر درصدی را که می‌خواهد غنی‌سازی کند. یعنی اگر بخواهیم غنی‌سازی بالای 60 درصد را انجام دهیم، این کار را انجام خواهیم داد و دلیلی نیز برای نگرانی وجود نخواهد داشت زیرا کاری بر خلاف اصول پادمانی انجام نداده ایم. در همین مورد اخیر نیز ما به وضوح گفتیم - و من شخصاً به آن پاسخ دادم - که ما در حال حاضر در حال انجام غنی‌سازی بالای 60 درصد نیستیم. ما هنوز این کار را انجام نداده‌ایم. اگر حالا دو ذره پیدا شده است - ذراتی که با میکروسکوپ هم قابل مشاهده نیست، آژانس می‌آید و می‌گوید ایران غنی‌سازی 84 درصدی را آغاز کرده است. این اقدام نمی‌تواند هدفی جز اهداف سیاسی داشته باشد. به باور من، آنها می‌خواهند فشار را بر ایران تشدید کنند. آنها چنین چیزی را علناً مطرح کرده و گفته اند به دنبال فشار حداکثری بر ایران هستند. وقتی می‌گویند "فشار حداکثری"، منظورشان استفاده از همه ابزارهاست. گاهی از اقتصاد استفاده می‌کنند، گاهی به سیاست و مسائل مرتبط با آژانس متوسل می‌شوند، و گاهی هم موضوع مورد بحث به حقوق بشر مرتبط می‌شود. گاهی هم درباره تروریسم سخن می‌گویند و در کنار آن بهانه‌های دیگری هم گه‌گاه مطرح می‌شود. هروقت نیاز باشد و نتوانند از بهانه‌های قدیمی استفاده کنند، موضوع جدیدی را بر ضد ایران به دروغ مطرح می‌کنند. هیچ کشوری به اندازه ایران با تبلیغات منفی بمباران نشده است. ببینید چه تعداد شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی فارسی‌زبان ایجاد کرده اند که علیه جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند. مشخص است که آنها اهداف سیاسی را پیگیری می‌کنند.»
مجری در بخش دیگری از مصاحبه گفت بر مبنای برجام، طرف غربی موافقت کرد از ایران پشتیبانی فنی و خدماتی به عمل آورد. این وعده تا چه حد محقق شده است؟ کمالوندی در پاسخ گفت: «اگر ضمیمه سوم برجام را بخوانید، تعداد مواردی که برای مباحث همکاری مطرح شده به اندازه‌ای زیاد است که شما را شگفت‌زده خواهد کرد. در مباحث تولید سوخت، آزمایش سوخت، شتاب‌دهنده‌ها و ذوب. این فهرستی طولانی است. اما متأسفانه آنها به هیچ وجه به آنچه خودشان نوشته و امضا کرده اند عمل نمی‌کنند. برای مثال، در موضوع اتر، مدیر پروژه اتر به اینجا آمد و ملاقات‌هایی نیز انجام شد. ما توافق‌نامه‌ای امضا کردیم ولی هیچ نتیجه‌ای به همراه نداشت. ما به غربی‌ها گفته‌ایم فتوایی داریم که بر مبنای آن بمب هسته‌ای تولید نمی‌کنیم. اما چون اظهارات غربی‌ها برای خودشان هم قابل استناد نیست، با همین استدلال می‌گویند گفته شما غیر قابل اعتماد است. بنابراین، آنها می‌گویند بهترین راهکار این است که ایران صنایع هسته‌ای در اختیار نداشته باشد. آنها از ابتدا دنبال همین هدف بودند؛ موضوعی که محقق نشد. برای مثال، اوباما گفته بود اگر می‌توانست، کلیه اجزای صنعت هسته‌ای ایران را متلاشی می‌کرد. اما سپس وادار به عقب‌نشینی از این هدف شد. ذهنیت ایرانی‌ها متفاوت است: یعنی اگر کسی قولی می‌دهد، ما روی اظهارات و اقدامات او حساب می‌کنیم و برایش ارزش قائل می‌شویم. به باور من، شما در تقابل با غرب نباید به هیچ وجه روی حرف‌هایشان حساب کنید و بپذیرید آنها به هرچه می‌گویند، عمل می‌کنند. این نهادهای بین‌المللی نظیر شورای امنیت به شکلی ایجاد شده اند که منافع غرب را تأمین کنند. این موضوع درباره شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز صدق می‌کند. برای مثال، اگر به شورای حکام شکایت کنید، به جایی نمی‌رسد و مسکوت می‌ماند. ایران برای شکایت درباره محتوای همین گزارش نادرست اخیر باید به سراغ کدام نهاد بین‌المللی برود و بگوید آنها به اشتباه خود پی برده اند؟ آنها 4 - 5 سال به بهانه‌های مختلف ما را تحت فشار قرار می‌دادند و وقتی این بهانه‌ها حل و فصل می‌شد، بهانه دیگری را مطرح می‌کردند تا فشار را بر ایران تشدید کنند. به باور من، شما نباید به آنها اعتماد کنید. فکر نمی‌کنم این مشکلات به زودی رفع شود. آنها به دنبال مشکلات جدیدی خواهند رفت و بر مبنای آن به ایجاد هیاهو ادامه خواهند داد و سپس در خفا خواهند گفت که مشکل برطرف شده است.»