العالم - زلال قرآن
قوّه وهمیه جنبه ای از قوای روحی انسان است که خداوند علیم حکیم آن را برای ادراک و فهم امور جزئیه و چاره اندیشی نسبت به امور جاری زندگی دنیائی انسان خلق کرده است،و ماموریت او این است تا با نیروهائی که در اختیار دارد در خدمت آدمی بوده و امور روزمره او را تدبیر و رَتق و فَتق نماید.
بزرگترین مشکل قوه وهمیه این است که :
اولاً - ظرفیت آن محدود و فقط قدرت درک مسائل جزئی و مادی دنیائی را دارد.
ثانیاً – ابزار در اختیار او قوای حسی (مثل: قوای بینائی، شنوائی، چشائی ، بویائی و...) است که فقط برای شناخت و درک عوامل مادی کارائی دارند.
ثالثاً - این قوه هم مانند قوای شهویه و غضبیه آدمی را در تار و پود محدودیت ها و وظایف عدیده خود اسیر و به مسائل جزئی حیات مادی محدود و مشغول کرده و در راه رسیدن به مقصداعلای حیات انسان مانع ایجاد می کند.
و قوه «عقلیه» جنبه دیگری از قوای روح انسان است که وظیفه ذاتی آن ادراک حقایق کلی و تمیز بین حق و باطل و خیر و شرّ و هدایت انسان در صراط مستقیم الهی و تامین سعادت حقیقی دنیا و آخرت اوست، که در صورت کسب کمالات لازم و فراهم شدن امکان حاکمیت آن بر سایر قوا، می تواند با تشخیص درست از نادرست و حق از باطل و راه از چاه، انسان را به خوبی هدایت نماید تا از صراط حیات به سلامت عبور کند و در نهایت به سعادت موعود حقیقی که همان مقام قرب و رضوان الهی است برسد.
مهمترین مزیت های قوه عقلیه این است که ساختار آن به گونه ای است که خود بستر پذیرش هدایت های الهی قرار گرفته و با تاثیرپذیری از معارف حقه الهیه تقویت می گردد و این توانائی را پیدا می کند که با استدلال های قوی منطقی بر سایر قوا تَفوّق و برتری یافته و بر هواهای نفسانی غلبه کند و آنها را مهار و تعدیل نموده و با قرار دادن خود و دیگر قوای وجود انسان در راستای عقل کل و صراط مستقیم الهی، انسان را در جهت قرب به خداوند سبحان رهنمون گردد.
به بیان دیگر: قوه عقلیه مبنای تعقل و علم آموزی و رشد فکری و علمی و تدبر و اندیشه و عامل اصلی ارتباط انسان با عالم ماوراء و درک حقایق موجود در نظام عالم هستی و حقیقت الحقایق و معرفت الله است، که در صورت تقویت آن بوسیله علوم حقیقیه الهیه، صراط مستقیم را به درستی خواهد شناخت و با فراهم کردن زمینه های رشد و کمال استعداد های ذاتی، انسان را در مسیر تخلق به اخلاق الله و وصول به مقام قرب الهی هدایت خواهد نمود.