العالم - یمن
سیر تحولات در استان مأرب بسیار سریع اتفاق می‌افتد و نیروهای ارتش و کمیته‌های مردمی به ۱۰ کیلومتری شهر مأرب رسیده‌اند و در این شرایط منابع محلی خبر می‌دهند که قبائل مأرب یکی پس از دیگری اقدام به امضای توافق صلح با دولت صنعاء کرده و از جنگ کنار می‌کشند.
سیستم قبلیه‌ای، عشیره‌ای همچنین اصلی‌ترین نهاد اجتماعی در یمن به شمار می‌رود و هر اقدام و فعالیتی باید با هماهنگی بزرگان این قبائل باشد. اهمیت این قبائل به خصوص در زمان درگیری‌ها و جنگ بیش از پیش خود را نشان می‌دهد و از آنجایی که هر قبیله منطقه وسیعی را در کنترل خود دارد، صلح و توافق با شیخ قبیله به معنای تسلط بر آن منطقه است.
در این راستا روزنامه الاخبار لبنان در گزارشی نوشته است که استان مأرب شاهد کودتای واقعی علیه عربستان سعودی است و با گذشت شش سال از تسلط شبه نظامیان همسو با ریاض بر این استان، دیگر ابزارهای قدیمی سعودی‌ها برای فرمانبری گروهها و قبائل کارساز نیست و قبائل یکی پس از دیگری در حال امضای توافق صلح با نیروهای ارتش و انصارالله هستند و این یک ضربه کاری به عربستان سعودی است، چرا که مسأله نفوذ سعودی‌ها در مأرب بحث تازه‌ای نیست و ارتباط قبائل مأرب با خاندان سعودی دهها سال است که جریان دارد و برخی سران قبائل در برهه‌های مختلف ارتباطات دوستانه با شاهزادگان سعودی داشتند. از سوی دیگر سعودی‌ها اقدام به جذب طلاب دینی از استان مأرب و آموزش آن‌ها در عربستان می‌کردند و از این رو برای تغییر بافت فرهنگی این استان از دهها سال پیش برنامه داشتند.
به عنوان نمونه، رهبران دولت صنعاء در سپتامبر سال ۲۰۲۰ توانستند با قبیله «مراد» توافق امضاء کنند. این قبیله بخش بزرگی از استان مأرب از جمله شهرستان‌های «رحبه»، «الجوبه»، «جبل مراد»، «المأهلیه» و «حریب» را در اختیار خود دارد. امضای توافق میان قبیله مراد با دولت صنعاء، یکی از اصلی‌ترین دلایل میدانی برای پیشروی ارتش و انصارالله یمن به سمت شهر مأرب به شمار می‌رود. حضور نیروهای قبیله مراد در این مناطق تا حدودی جلوی پیشروی نیروهای صنعاء را گرفته و خیال سعودی‌ها را راحت کرده بود.
به نوشته الاخبار، اما امضای قراردادهای صلح و کنار زدن مانع قبائل تجربه جدیدی برای دولت صنعاء نیست و در طول سال‌های گذشته توانسته‌اند توافقات متعددی در مناطق شرقی صنعاء با قبائل متعدد امضاء کنند.
اکنون درگیری‌ها به اراضی قبیله «عبیده» رسیده است. این اراضی از اطراف شهر مأرب تا منطقه «وادی عبیده» و مناطق «صافر» و الرویک» در نزدیکی مرز عربستان را در بر می‌گیرد و دولت صنعاء تمامی کانال‌های ارتباطی خود را با قبیله «عبیده» برای امضای توافق صلح فعال کرده است. گفتنی است «شیخ محسن بن علی بن معیلی» رئیس فقید قبلیه عبیده قبل از فوتش در سال ۲۰۱۸، قصیده‌ای برای «عبدالملک الحوثی» سروده و او را مدح و اعلام کرده بود که آماده استقبال از ارتش و کمیته‌های مردمی است و همچنین آماده است تا در کنار نیروهای صنعاء برای آزادی شهر مأرب بجنگد.
منابع محلی می‌گویند که دولت صنعاء در روزهای گذشته توانسته با تعدادی از بزرگان قبیله «عبیده» به توافق برسد و به علت حفظ جان آن‌ها، این توافقات علنی نشده و قرار بر این شده است تا به هنگام پیشروی ارتش و انصارالله یمن، افراد این عشیره‌ها مانع نشوند. همزمان ارتباط‌گیری با بزرگان سایر قبائل نیز از طریق شیوخ مورد وثوق منطقه در حال انجام است.
الاخبار در ادامه نوشت که دولت نجات ملی یمن توانسته معادلات را علیه ائتلاف سعودی و دولت مستعفی منصور هادی از درون خودشان تغییر دهد، به خصوص اینکه قبائل مأرب به درخواست صنعاء پاسخ مثبت داده‌اند. دلیل این واکنش قبائل به دلیل اشتباهات متعدد حزب اخوانی الاصلاح در شش سال گذشته علیه آن‌هاست است. اخوانی‌ها در این سال‌ها با زور و تهدید به منابع درآمدی استان مسلط شدند و تلاش کردند قبائل را به تحت فرمان خود در آورند. قبائلی که در طول دوران گذشته هیچ وقت اجازه نداده بودند هیچ قدرتی بر آن مسلط شوند. بنابراین تهدیدات کنونی قبائل از سوی ائتلاف سعودی فایده چندانی برای ریاض نخواهد داشت. از سوی دیگر شبه نظامیان حزب الاصلاح در سال‌های گذشته جنایات فجیعی در حق قبائل انجام داده‌اند. اواخر سال ۲۰۱۹ با تانک از روی منازل عشیره «الاشراف» عبور کرده و مزارع را به آتش کشیدند. سال گذشته نیز عشیره «آل سبیعان» را قتل عام کردند و بسیاری از بزرگان این عشیره و قبیله «عبیده» را کشتند.
به نوشته این روزنامه لبنانی، ائتلاف سعودی اخیر سطح تهدیدات خود علیه قبائل را افزایش داده و سران قبائل را برای نقض توافقات امضاء شده با ارتش و کمیته‌های مردمی تحت فشار گذاشته است و از این رو فرماندهان نیروهای دولت مستعفی منصور هادی به عناصر خود دستور داده‌اند که به چنین توافقاتی التزامی نداشته باشند. دو هفته پیش جنگنده‌های ائتلاف سعودی عشیره «محمد علی طعیمان» در منطقه الزور را به علت امضای توافق صلح با دولت صنعاء به شدت بمباران کرده و شبه نظامیان دولت مستعفی نیز وارد منطقه شده و با افراد عشیره درگیر شدند تا اینکه نیروهای ارتش و انصارالله وارد منطقه شدند.
از این رو شاهد هستیم که ائتلاف سعودی به افراد خود مأموریت داده است که قبائل مأرب را به جنگ با ارتش و کمیته‌های مردمی یمن تحریک کنند و از هر راهی از قبیل تشویق و ارعاب بهره ببرند. برخی افسران و فرماندهان سعودی به روابط تاریخی عشیره خود با قبائل یمنی اشاره می‌کنند تا از این باب وارد شوند. در این میان هیچ رئیس قبیله‌ای حق بی طرفی ندارد و اگر قبیله‌ای خواهان بی طرفی باشد، تهدید به بمباران هوایی می‌شود. از این روست که برخی رسانه‌های وابسته به دولت منصور هادی هر از گاهی از حمله هوایی ائتلاف سعودی به سمت یک گروه مسلح همسو خبر می‌دهند و آن را اشتباهی توصیف می‌کنند.
از سوی دیگر، رسانه‌های همسو با ائتلاف سعودی نوشته‌اند که مسئولان دولت صنعاء با صدها افسر و مقام نیروهای منصور هادی ارتباط برقرار کرده و توانسته‌اند برخی از آن‌ها را به سمت صنعاء سوق دهند و موجب چند دستگی در میان شبه نظامیان ائتلاف سعودی شوند. منابع آگاه می‌گویند که شامگاه جمعه گذشته یک گردان از تیپ پیاده ۱۱۷، به طور کامل با تمامی تجهیزاتش به نیروهای دولت صنعاء پیوسته‌اند. همزمان تنش میان ائتلاف سعودی و برخی قبائل به علت سربازگیری اجباری از سوی ائتلاف افزایش یافته است.
فارس