العالم - تحلیل روز
داستان از جایی شرع شد که نقشه های عربستان در حمایت از جنگ علیه سوریه در چندین نقطه از جمله حلب و ریف دمشق و درعا شکست خورد و در مناطقی مثل جزیره سوریه، نقش این کشور رنگ باخت.
اینجا بود که ثامر سبهان، وزیر سعودی وارد عمل شده و بارها به شرق سوریه سفرکرد. این سفرها که از 2017 تا 2019 ادامه داشت، چندین هدف را دنبال می کرد از جمله مقابله با حضور قطر و ترکیه در منطقه و رویارویی های بعدی با ترکها بر سر مسائل دیگر.
اختلافات عربستان با قطر و ترکیه به خصوص پس از تحریم قطر توسط عربستان، امارات، بحرین و مصر، بحران موجود در کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس را تحت تأثیر قرار داد. مسأله سوریه هم در این رویکرد چندان بی تأثیر نبود. از جمله موارد تسویه حساب بین طرف های درگیر در حاشیه خلیج فارس، محاصره قطر و ترکیه در سوریه بود.
در اسناد دیپلماتیک اردن به نقل از دیپلمات های سعودی، علل رقابت و کشمکش عربستان و ترکیه در سمال شرق سوریه تشریح شده است. در گزارش علی الکاید، سفیر اردن در ریاض برای وزارت خارجه اردن در تاریخ 2/11/2017 درباره تحرکات عربستان در سوریه و اختلافات این کشور با ترکیه آمده است: "مواضع عربستان در قبال مسأله سوریه تغییر کرده است و شاهد این ادعا سفر ثامر السبهان- که صرفا ماهیت امنیتی دارد – به شهر عین عیسی در حومه شمالی استان رقه سوریه و ملاقات وی با برت مک گرک، هماهنگ کننده ائتلاف بین الملل مبارزه با تروریسم است. در این سفر اهداف متعددی دنبال می شود از جمله تلاش عربستان برای تثبیت مناطق نفوذ و القای این پیام به ترکیه که ائتلاف ها در حال تغییر هستند مخصوصا که نیروهای قسد دشمن ترکیه در خاک سوریه به حساب می آیند و برخی رهبران آن – که از حمایت آمریکا برخوردار است - با السبهان دیدار کرده بودند. " پس از آن مداخله نظامی سعودی و حضور نیروهای آن در کنار نیروهای آمریکایی در پایگاه های آمریکا در شمال سوریه شروع شد. همچنین حمایت لوجستیکی از نیروهای قسد و حمایت مالی از "شوراهای محلی وابسته به قسد " هم آغاز شد. هدف سبهان و رهبران عربستان از این حرکت، جلب نظر عشایر برای استفاده از انها در مقابل دولت سوریه بود. سفر السبهان به مناطق عشایری و تلاش برای تشکیل نیروی نظامی از عشایر در مقابل دولت و متحدان سوریه در راستای همین هدف صورت گرفت. همزمان آمریکا – که بیشترین سود را از حضور عربستان در منطقه می برد – تلاش کرد عشایر عرب را از طریق عربستان جذب ارتش خود کند و از روابط قوی عشایر و عربستان به نفع خود استفاده کند.
دیری نگذشت که هیئتی از قسد عازم ریاض شد. در آن زمان عربستان تصمیم گرفت دفتری برای شاخه سیاسی قسد در ریاض باز کند. این دفتر نماد حمایت سیاسی عربستان از قسد بود. همچنین در راستای مداخله نظامی این کشور در سوریه، افسران و نظامیان آن از طریق پایگاه التاجی در عراق وارد پایگاه الشدادی آمریکا شدند. هدف عربستان و آمریکا از همه این تلاش ها و تحرکات، ایجاد برگ های برنده جدید در مقابله با دولت سوریه و حفظ جایگاه خود در منطقه و ایجاد جای پایی در راه حل های سیاسی آینده برای تأثیرگذاری بر قسد و عشایر د رارتباط با گفتگو با دولت سوریه و نیز برخی اهداف دیگر بود.
بدیهی است که همه این تحرکات سعودی در محور آمریکا و کاملا حساب شده بود اما در نهایت فقط باعث پیچیده تر شدن معادله جنگ در این منطقه می شود.
با نگاهی اجمالی به اوضاع موجود در مناطق تحت سلطه قسد درمی یابیم که که تمام این حوادث، بخشی از فشار بر دولت سوریه بوده است و این فشار مداوم بخشی از سیاست های واشنگتن برای سرپوش گذاشتن بر نقاط ضعف محور متجاوز در مناطق مختلف است. بر همین اساس ریاض هم موفق به حضور فعال و گسترده در مناطق شرقی سوریه نشد و همه نقشه هایش شکست خوردند. همه اینها مبتنی بر اطلاعاتی درباره تنزل نقش و حضور عربستان از ابتدای سال جاری در منطقه است که کاهش حمایت مالی این کشور از "شوراهای محلی" و کاهش پشتیبانی لوجستیک نظامی از قسد و فقدان هر گونه تحرک سیاسی عربستان در این منطقه، گواه این مدعاست. کما اینکه سران عشایر هم اعلام کرده اند که ریاض "دیگر به تعهداتش پایبند نیست". عربستان حمایت از ارتش عشایر را هم متوقف کرده و اصلا به دلیل کشمکش هایش با آمریکا و کردها، موفق به ایجاد آن نشد. الان دیگر فعالیت های این کشور به حضور نظامیان و افسرانش در پایگاه الشدادی و میدان نفتی العمر منحصر شده است.
آری این همان شکستی است که گریبانگیر پروژه مشترک عربستان و آمریکا در منطقه و به طور مشخص در شمال شرق سوریه شده و باعث شده است که همه تلاش های این دو کشور بی نتیجه بمانند. تنها چیزی که در این میان عاید عربستان شد، آمار هولناکی از جنایت علیه بشریت در سوریه است اعم از حمله به غیر نظامیان و تخریب کامل شهرها و روستاها. همین ناکامی ها آنها را بر آن داشت تا سعی کنند با بهره برداری از تروریسم داعش و النصره گرفته تا قسد و عشایر تحت لوای آن، این شکست را در حوزه سیاست جبران کنند.