العالم - تحلیل روز
روشن است که رویارویی روسیه و غرب، نتیجه عملیات نظامی روسیه در اوکراین است. پس از آنکه شرکت گازپروم روسیه اعلام کرد که انتقال گاز از طریق خط لوله "نورد استریم 1" را به طور کامل متوقف می کند، انتظار می رود که اروپا امسال سخت ترین زمستان تاریخ خود را از زمان جنگ جهانی دوم تجربه کند. روسیه پیش از این انتقال گاز را به طور تدریجی به میزان 40 درصد در ژوئن و 20 درصد در ژوییه گذشته کاهش داده بود.
شرکت گازپروم روسیه دیروز جمعه اعلام کرد که خط لوله انتقال گاز به اروپا (نورد استریم 1) تا زمان نامعلومی متوقف می شود. این شرکت خاطرنشان کرد که تا زمان برطرف شدن اشکال در توربین، از سرگیری ایمن انتقال نفت به اروپا غیر ممکن خواهد بود. شرکت "زیمنس" - که مسئول کارگذاشتن توربین در خط لوله نورد استریم 1 است - اذعان کرده است که پیش از این گزارشی درباره این اختلال از روسیه دریافت کرده است.
این بیانیه روسیه طبق معمول با موج انتقادات شدید و تند اتحادیه اروپا و آمریکا رو به رو شده است. به طوری که پیتر استانو، سخنگوی کمیسیون اروپا اعلام کرده است که توقف "نورد استریم1" به بهانه های نادرست بار دیگر نشان داد که روسیه در زمینه تأمین نفت و انرژی قابل اعتماد نیست. کاخ سفید هم با حمله به مسکو اعلام کرد که روسیه از نفت و انرژی به عنوان اهرم فشار بر اروپا استفاده می کند. لازم به ذکر است که آمریکا تنها کشوری است که از تشدید درگیری و اختلاف بین روسیه و اروپا سود می برد به طوری که در نظر دارد امسال 15 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مایع به اتحادیه اروپا بفروشد.
آیا جایگزینی هست؟
کشورهای اروپایی به شدت در حال تکاپو برای یافتن منابع جایگزین برای گاز روسیه هستند اما قبل از آن باید از "فاجعه گازی" – تعبیری که مجله اکونومیست به کار برده است - در زمستان آینده جان سالم به در ببرند. آنیس پانیه، وزیر انرژی فرانسه هم گفته است که کشورش در زمستان پیش رو، همه نیروگاه های اتمی خود را (شامل 56 نیروگاه که 36 مورد آن نیاز به ترمیم دارند) به کار خواهد انداخت. آلمان هم اعلام کرده است که ممکن است از طریق خطوط لوله از انگلیس، دانمارک و نروژ و هلند گاز بخرد. این کشور همچنین قصد دارد دو نیروگاه جدید گاز طبیعی مایع بسازد. این در حالی است که اتحادیه اروپا چند روز قبل اعلام کرد که حجم ذخیره گازی اروپا به بالای 80 درصد رسیده است. اما چنین چیزی به شهادت سایت "ای جی اس آی (AGSI)"، متخصص در زمینه بررسی ذخایر گاز در جهان، غیر ممکن است؛ این سایت تخصصی اعلام کرده است که کشورهای اروپای شرقی با کمبود شدید ذخایر گازی دست به گریبان هستند.
در درازمدت هم علاوه بر اینکه اروپا اقدام به خرید گاز از آمریکا می کند، نروژ هم به عنوان دومین صادر کننده گاز به اروپا پس از روسیه، تولیدات گازی خود را افزایش خواهد داد؛ شرکت انگلیسی سنتریکا برای افزایش خرید گاز بیشتر در زمستان آینده، با شرکت نروژی اکوینور قرارداد امضا کرده است.
وزیر انرژی هلند هم اعلام کرده است که در صورت قطع کامل جریان گاز روسیه، برای کمک به کشورهای همسایه شاید مجبور به بهره برداری از میدان گازی گرونینگن ( Groningen gas) شود که البته این امر ممکن است به وقوع زلزله بینجامد.
آلمان نیز برای ساخت دو نیروگاه گاز طبیعی مایع، طی دو سال آینده از هم اکنون برنامه ریزی کرده است. برخی کشورهای اروپایی دیگر نیز تلاش خواهند کرد شبکه های توزیع گاز بین خود ایجاد کنند؛ لهستان در تلاش است از طریق آلمان گاز مورد نیاز خود را تأمین کند. همچنین شبکه گازی جدیدی طی هفته گذشته بین لهستان و اسلوواکی ایجاد شده است. اسپانیا هم قصد دارد پروژه ایجاد خط سوم گاز از طریق کوه های پیرنه را از سر بگیرد.
بلژیک، انگلیس، فرانسه و آلمان تلاش می کنند توان تولید برق از انرژی هسته ای یا انرژی تجدیدشونده یا انرژی برق آبی یا زغال سنگ را افزایش دهند. مضاف بر اینکه اغلب نیروگاه های هسته ای در این کشورها یا نیاز به مرمت دارند یا از خط خارج شده اند.
اگر اروپا تمام تلاش خود را کند تا از گاز روسیه بی نیاز شود در بهترین حالت 3 سال زمان می برد که در این زمان نیز مردم کشورهای اروپایی در شرایط وخیمی به سر می برند که در نهایت پیش بینی می شود که این موضوع امکان پذیر نیست.
از این گذشته قیمت برق در سال 2022 به میزان 300 درصد یعنی 10 برابر قیمت ها در 5 سال گذشته، افزایش یافت. طبق برآوردهای مؤسسه ملی فعالیت های انرژی انگلیس (National Energy Action)"تعداد خانواده هایی که دچار فقر انرژی می شوند، از 4.5 میلیون به 8.5 میلیون خانواده افزایش خواهد یافت".
در پایان باید خاطرنشان کرد که برخی شهرهای اروپایی روزانه (حداقل) از یک تا 3 ساعت دچار قطع برق خواهند شد. به گفته مؤسسه یادشده حجم تولیدات خام داخلی در کشورهای اروپای شرقی به نسبت 6 درصد (طبق صندوق بین المللی پول) کاهش خواهد یافت.